το παρακάτω κείμενο προσπαθεί να αναμετρηθεί με το ερώτημα γιατί στην χώρα μας δεν αναπτύσσεται κίνημα καταλήψεων και αυτοδιαχείρισης των εργοστασίων, παρότι έχουμε ζωντανό και ακμαίο, το πιο σημαντικό παράδειγμα πανευρωπαϊκά.
Οι περισσότεροι γνωρίζουν την ΒΙΟ.ΜΕ. αποσπασματικά, σαν ένα ακόμη συνεργατικό εγχείρημα επιβίωσης που αναπτύχθηκε μέσα στην κρίση. Ή ακόμη χειρότερα σαν μια ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. που φτιάχτηκε στα πλαίσια της Κ.Αλ.Ο[1]. αυτά τα τελευταία χρόνια ή, ίσως, μόνο από τα φυσικά και οικολογικά προϊόντα που διακινούν οι εργαζόμενοι. Αρκετοί, και μέσα σε αυτούς πολλοί άνθρωποι του κινήματος, αντιλαμβάνονται την περίπτωση της ΒΙΟ.ΜΕ. σαν μια μοναδική κι ανεπανάληπτη συγκυρία όπου συνέπεσαν κάποιες εξαιρετικές συνθήκες κι έδωσαν αυτό το αποτέλεσμα. Και οι δύο απόψεις, πάντως, συγκλίνουν στην θεώρηση -που τείνει να παγιωθεί μέσα κι έξω από ομάδες κι οργανώσεις- πως η ΒΙΟ.ΜΕ. -είτε είναι κάτι σύνηθες, είτε κάτι σπάνιο- σε κάθε περίπτωση, όμως, δεν αποτελεί κομμάτι, πόσο δε μάλλον παράδειγμα, για τους σύγχρονους εργατικούς αγώνες.
Κι όμως· μια σύντομη ματιά στην πεντάχρονη ιστορία της ΒΙΟ.ΜΕ. είναι πράγματι αποκαλυπτική: Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟ.ΜΕ. ίδρυσαν το σωματείο τους το 2006, μέσα σε απόλυτη μυστικότητα για να μην γίνουν απολύσεις πριν κατοχυρωθούν συνδικαλιστικά. Η πρώτη μάχη που έδωσε το νέο σωματείο ήταν να πάρει ένσημα και να είναι εργαζόμενος με όλα τα δικαιώματα (και όχι "μαύρος") ο μόνος μετανάστης εργαζόμενος της τότε εταιρίας. Ο εν λόγω εργάτης είναι ακόμα και σήμερα στην πρώτη γραμμή του αγώνα. Το 2011/12 όταν το ελεγχόμενο από ΠΑΣΚΕ/ΔΑΚΕ σωματείο της μητρικής εταιρείας Φιλκεραμ συναινούσε σε περικοπές και σταδιακό κλείσιμο των εργοστασίων, το σωματείο της ΒΙΟ.ΜΕ. πήρε έναν αχαρτογράφητο για τα ελληνικά δεδομένα δρόμο:
Έχοντας εξαντλήσει πολλά άλλα ενδεχόμενα κατέλαβε το εργοστάσιο, μπλόκαρε την αρπαγή των μηχανημάτων και κάλεσε σε αλληλεγγύη.
Το αρχικό κάλεσμα έπεσε σε πολιτικό και συνδικαλιστικό κενό: Ενώ όλες οι γνωστές αριστερές δυνάμεις του συνδικαλιστικού κινήματος (ΠΑΜΕ, ΣΥΡΙΖΑ κτλ) προσέφεραν υλική υποστήριξη (κυρίως τρόφιμα) στις οικογένειες των εργαζομένων, η ριζοσπαστική πρόταση των εργαζομένων απορριπτόταν συνεχώς. "Αυτά δεν γίνονται εδώ" και "Εδώ δεν είναι Αργεντινή" ήταν η πιο συνηθισμένες απαντήσεις στην πρόταση των εργαζομένων να βάλουν μπρος την παραγωγή στο κατειλημμένο εργοστάσιο.
Σε πείσμα εχθρών και "φίλων", λοιπόν, οι εργαζόμενοι μαζί με κοινωνικές δυνάμεις που συνάντησαν στον δρόμο τους, σήκωσαν το βαρύ φορτίο της παραγωγής μέσα στην παρανομία, της παραγωγής με μόνο σύμμαχο το τόσο ευμετάβλητο κοινωνικό κίνημα, της παραγωγής χωρίς διαταγές άνωθεν και γι' αυτό χωρίς συνταγές επιτυχίας.
Και εδώ και 5μιση χρόνια το κάνουν πράξη: Ένα εργοστάσιο παραγωγής αξιοπρέπειας, ένα εργοστάσιο παραγωγής στα χέρια των ίδιων των παραγωγών, ένα ζωντανό αγκάθι αντίστασης σε μια παραγωγή και κατανάλωση που μας θέλει πειθήνιους στρατιώτες δίχως βούληση και σκέψη.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟ.ΜΕ. έχουν δημιουργήσει το δικό τους Εργατικό Ιατρείο για την ασφάλεια όχι μόνο την δική τους και των οικογενειών τους αλλά και πολλών άλλων εργαζομένων και αλληλέγγυων. Έχουν αποτελέσει κομμάτι του αγώνα που δίνουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες σε αυτό το αφιλόξενο μέρος του πλανήτη, μετατρέποντας μέρος του εργοστασίου σε αποθήκη για τη συλλογή αλληλέγγυου υλικού. Έχουν αποτελέσει παράδειγμα πως δένεται ο εργατικός αγώνας με την κοινή συνύπαρξη στο σωματείο μεταναστών εργαζομένων και ανθρώπων με διαφορετικές έμφυλες ταυτότητες και σεξουαλικές επιλογές. Έχουν συνδράμει πολλές φορές στην κοινή συνύπαρξη στον δρόμο με ότι ζωντανό κινείται στους δρόμους της πόλης. Από τον αγώνα των εργολαβικών του ΑΠΘ, μέχρι την κατάληψη της ΕΡΤ3, από τις καθαρίστριες και τους σχολικούς φύλακες μέχρι τον αγώνα για την Κυριακάτικη αργία και τις απεργίες, από τον αγώνα για να μην ιδιωτικοποιηθεί το νερό μέχρι τις δράσεις για το λιμάνι, ποτέ του δεν έγραψε απουσία το σωματείο της ΒΙΟ.ΜΕ. και δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς πως στις περισσότερες περιπτώσεις πρωτοστάτησε για να ενωθούν αυτοί οι αγώνες στον δρόμο. Μάλιστα με ένα περιεχόμενο αντιεργοδοτικό, ανεξάρτητο κι αυτόνομο. Δράσεις και περιεχόμενο που πλήρωσαν με ξύλο και χημικά από τα ΜΑΤ του ΣΥΡΙΖΑ στην κινητοποίηση που έκαναν στην Αθήνα, μαζί με όλον τον αλληλέγγυο κόσμο, το καλοκαίρι του 2016.
Τι θα λέγατε αν ακούγατε για ένα μακρινό εργοστάσιο, σε μια απόμακρη λατινοαμερικάνικη ζούγκλα ίσως, όπου ένα αξιοπρόσεχτο μείγμα από βιομηχανικούς εργάτες, ντόπιους και μετανάστες, οικογενειαρχών και τρανστζέντερ, γυναικών και ανδρών, νέων και όχι τόσο νέων, έχουν κάνει κατάληψη στο εργοστάσιο που δουλεύανε, το βάλανε μπρος και παράγουν τα δικά τους προϊόντα, συντρέχουν στους τοπικούς αλλά και στους διεθνείς κοινωνικούς αγώνες, βάζοντας μπροστά το ταξικό τους πρόσημο;
Ίσως να διαφωνούσατε με αυτά που λέει πχ ο Τσαραμπουλίδης[2] και η κραταιά πλειοψηφία της ΠΑΣΚΕ στο Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, που χαρακτηρίζει τους εργαζόμενους της ΒΙΟ.ΜΕ. "ζητιάνους" στηρίζοντας το σωματείο της Φίλκεραμ που ζητάει -και δικαστικά- την έξωση των εργαζομένων και των πλειστηριασμό του εργοστασίου. Ή ίσως να διαφωνούσατε με τις αλλεπάλληλες ερωτήσεις του Ποταμιού μέσω του (τότε) βουλευτή του Χάρη Θεοχάρη (δες εδώ) στη Βουλή που απαιτεί το ίδιο ακριβώς.
Ίσως να γεμίζατε από αγανάκτηση ή και αηδία από την συνεχόμενη κοροϊδία των κυβερνητικών "αριστερών" που όσο βρίσκονταν στην αντιπολίτευση μιλούσαν με τα καλύτερα λόγια για το εγχείρημα, προσπαθώντας να εκμαιεύσουν -όπως έκαναν από παντού- "αγωνιστική νομιμοποίηση", ενώ τώρα που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας όχι μόνο έχουν την ίδια ακριβώς στάση με την κυβέρνηση Σαμαρά στο ίδιο θέμα, αλλά κερνούν ξύλο και χημικά στους εργαζόμενους μόλις εμφανιστούν κάτω από τα υπουργεία τους... Ίσως όμως να μην περιμένατε την, για μια ακόμη φορά, εθνικά υπεύθυνη στάση του ΚΚΕ που αφού αφιέρωσε πάνω από 30 σελίδες σε τεύχος της Κομμουνιστικής Επιθεώρησης να αποδείξει ότι η "αυτοδιαχείριση" είναι κάτι κακό για τους εργάτες (δες εδώ), έκανε και το κατιτίς του στη Βουλή για να επιδιώξει και αυτό το κλείσιμο του αγώνα (δες εδώ).
Με τις παραπάνω στάσεις και θεωρήσεις θα πρέπει κανείς να αναμετρηθεί όχι μόνο κάθε φορά που υπερασπίζεται τη ΒΙΟ.ΜΕ. (άλλωστε οι εργαζόμενοι έχουν δείξει πολλές φορές πως στέκονται τόσο καλά στα πόδια τους που δεν έχουν ανάγκη κανέναν από δαύτους), αλλά κυρίως κάθε φορά που σ' έναν εργατικό χώρο προκύπτει το ερώτημα του αγώνα: Δεκάδες περιπτώσεις κλεισίματος επιχειρήσεων, μικρών και μεγάλων, σκόνταψαν ακριβώς στο ίδιο σημείο. Είτε ΠΑΣΚΕ/ΔΑΚΕ είτε ΠΑΜΕ, οι συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες μπλόκαραν το ενδεχόμενο της κατάληψης του χώρου εργασίας: Στον Πετζετάκη, δυνάμεις του ΕΚΘ και μάλιστα του ΣΥΝ έπεισαν τους εργαζόμενους να μην προχωρήσουν, στην ΣΕΚΑΠ δυνάμεις της ΔΑΚΕ/ΠΑΣΚΕ είπαν να περιμένουν τον ελληνορώσο επενδυτή, στην ΑΓΝΟ τα ίδια. Στου Κατσέλη ο πρόεδρος του σωματείου (ΠΑΜΕ) δήλωσε πως "Δεν θα γίνουμε ΒΙΟ.ΜΕ." και τα... κατάφερε, στην ΕΛΒΟ συνδράμοντας σε ΔΑΚΕ και ΠΑΣΚΕ, το ΠΑΜΕ δήλωσε στη γενική συνέλευση πως "Η κατάληψη δεν είναι μέσα στην κουλτούρα του εργατικού κινήματος". Στους "Ρομπέν του ξύλου" στη Βέροια, σε ότι πιο κοντινό με τη ΒΙΟ.ΜΕ. έχουμε δει σε προσπάθεια, τα ίδια τα αφεντικά αναμίχθηκαν χωρίς μεσάζοντες, διαλύοντας στην ουσία εν τη γένεσή της την προσπάθεια. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις οι εργαζόμενοι και οι αλληλέγγυοι της ΒΙΟΜΕ ήρθαν σε επαφή με τους εργαζόμενους προσπαθώντας να προτάξουν την κατάληψη των μέσων παραγωγής και την αυτοδιαχείριση στο χώρο εργασίας όχι ως απλά ως έναν τρόπο να ξεπεραστεί πρόσκαιρα η κρίση, αλλά ως το μόνο δρόμο για πραγματικά αξιοπρεπή εργασία και χειραφέτηση.
Είναι πραγματικά δεκάδες οι περιπτώσεις που γνωρίζουμε και ίσως πολλές περισσότερες οι περιπτώσεις που δεν φτάσανε στ' αυτιά μας όπου η συνδικαλιστική γραφειοκρατία μπορεί να φτάνει -το πολύ- ως την απεργία αλλά αγωνίζεται μανιασμένα ενάντια στην κατάληψη και την αυτοδιαχείριση των μέσων παραγωγής. Τις περισσότερες φορές υπάρχουν κάποια επιχειρήματα που εμφανίζονται ξανά και ξανά:
1. Για τη ΒΙΟ.ΜΕ.:"Είναι παράνομοι"/ "Έχουν κυβερνητική στήριξη". Μερικές φορές -σε πιο υποψιασμένα ακροατήρια- εμφανίζεται και το "στην Αργεντινή έχουν ειδικούς νόμους". Λένε πως η μισή αλήθεια είναι ένα ολόκληρο ψέμα. Και αυτήν την τέχνη η γραφειοκρατία την κατέχει καλά. Ο αγώνας της ΒΙΟΜΕ είναι τυπικά και αστικά "εκτός νόμου". Γιατί λοιπόν δεν μπήκαν ούτε τα ΜΑΤ του Σαμαρά, ούτε τα ΜΑΤ του Τσίπρα να διαλύσουν το εργοστάσιο; Στήριζε κι ο Σαμαράς τη ΒΙΟΜΕ όπως λένε κάποιοι για τον Τσίπρα; Η απάντηση είναι απλή και είναι μπροστά μας: Η κοινωνική νομιμοποίηση που έχει πετύχει ο αγώνας είναι τόσο μεγάλη και τόσο πλατιά που σε στιγμές που δοκιμάστηκε είδαμε κινητοποιήσεις από την Θεσσαλονίκη μέχρι το Παρίσι και το Σαντιάγο της Χιλής. Η κοινωνική κατακραυγή και το ηθικό/πολιτικό κόστος που έχει να πληρώσει όποιος τολμήσει να τα βάλει με το εγχείρημα είναι η μόνη ασπίδα προστασίας στον αγώνα και είναι η πλέον αποτελεσματική. Όσο για την Αργεντινή αρκεί να πούμε ότι οι πρώτοι νόμοι που αναφέρουν για πρώτη φορά τις «Ανακτημένες επιχειρήσεις» όπως ονομάζουν τα κατειλημμένα εργοστάσια εκεί, ψηφίστηκαν 11 χρόνια μετά το ξέσπασμα του κινήματος και με πάνω από 18 χιλιάδες ανθρώπους να εργάζονται σε αυτά. Είναι δηλαδή αποτέλεσμα σκληρού και μακροχρόνιου αγώνα.
Έχοντας εξαντλήσει πολλά άλλα ενδεχόμενα κατέλαβε το εργοστάσιο, μπλόκαρε την αρπαγή των μηχανημάτων και κάλεσε σε αλληλεγγύη.
Το αρχικό κάλεσμα έπεσε σε πολιτικό και συνδικαλιστικό κενό: Ενώ όλες οι γνωστές αριστερές δυνάμεις του συνδικαλιστικού κινήματος (ΠΑΜΕ, ΣΥΡΙΖΑ κτλ) προσέφεραν υλική υποστήριξη (κυρίως τρόφιμα) στις οικογένειες των εργαζομένων, η ριζοσπαστική πρόταση των εργαζομένων απορριπτόταν συνεχώς. "Αυτά δεν γίνονται εδώ" και "Εδώ δεν είναι Αργεντινή" ήταν η πιο συνηθισμένες απαντήσεις στην πρόταση των εργαζομένων να βάλουν μπρος την παραγωγή στο κατειλημμένο εργοστάσιο.
Σε πείσμα εχθρών και "φίλων", λοιπόν, οι εργαζόμενοι μαζί με κοινωνικές δυνάμεις που συνάντησαν στον δρόμο τους, σήκωσαν το βαρύ φορτίο της παραγωγής μέσα στην παρανομία, της παραγωγής με μόνο σύμμαχο το τόσο ευμετάβλητο κοινωνικό κίνημα, της παραγωγής χωρίς διαταγές άνωθεν και γι' αυτό χωρίς συνταγές επιτυχίας.
Και εδώ και 5μιση χρόνια το κάνουν πράξη: Ένα εργοστάσιο παραγωγής αξιοπρέπειας, ένα εργοστάσιο παραγωγής στα χέρια των ίδιων των παραγωγών, ένα ζωντανό αγκάθι αντίστασης σε μια παραγωγή και κατανάλωση που μας θέλει πειθήνιους στρατιώτες δίχως βούληση και σκέψη.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟ.ΜΕ. έχουν δημιουργήσει το δικό τους Εργατικό Ιατρείο για την ασφάλεια όχι μόνο την δική τους και των οικογενειών τους αλλά και πολλών άλλων εργαζομένων και αλληλέγγυων. Έχουν αποτελέσει κομμάτι του αγώνα που δίνουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες σε αυτό το αφιλόξενο μέρος του πλανήτη, μετατρέποντας μέρος του εργοστασίου σε αποθήκη για τη συλλογή αλληλέγγυου υλικού. Έχουν αποτελέσει παράδειγμα πως δένεται ο εργατικός αγώνας με την κοινή συνύπαρξη στο σωματείο μεταναστών εργαζομένων και ανθρώπων με διαφορετικές έμφυλες ταυτότητες και σεξουαλικές επιλογές. Έχουν συνδράμει πολλές φορές στην κοινή συνύπαρξη στον δρόμο με ότι ζωντανό κινείται στους δρόμους της πόλης. Από τον αγώνα των εργολαβικών του ΑΠΘ, μέχρι την κατάληψη της ΕΡΤ3, από τις καθαρίστριες και τους σχολικούς φύλακες μέχρι τον αγώνα για την Κυριακάτικη αργία και τις απεργίες, από τον αγώνα για να μην ιδιωτικοποιηθεί το νερό μέχρι τις δράσεις για το λιμάνι, ποτέ του δεν έγραψε απουσία το σωματείο της ΒΙΟ.ΜΕ. και δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς πως στις περισσότερες περιπτώσεις πρωτοστάτησε για να ενωθούν αυτοί οι αγώνες στον δρόμο. Μάλιστα με ένα περιεχόμενο αντιεργοδοτικό, ανεξάρτητο κι αυτόνομο. Δράσεις και περιεχόμενο που πλήρωσαν με ξύλο και χημικά από τα ΜΑΤ του ΣΥΡΙΖΑ στην κινητοποίηση που έκαναν στην Αθήνα, μαζί με όλον τον αλληλέγγυο κόσμο, το καλοκαίρι του 2016.
Τι θα λέγατε αν ακούγατε για ένα μακρινό εργοστάσιο, σε μια απόμακρη λατινοαμερικάνικη ζούγκλα ίσως, όπου ένα αξιοπρόσεχτο μείγμα από βιομηχανικούς εργάτες, ντόπιους και μετανάστες, οικογενειαρχών και τρανστζέντερ, γυναικών και ανδρών, νέων και όχι τόσο νέων, έχουν κάνει κατάληψη στο εργοστάσιο που δουλεύανε, το βάλανε μπρος και παράγουν τα δικά τους προϊόντα, συντρέχουν στους τοπικούς αλλά και στους διεθνείς κοινωνικούς αγώνες, βάζοντας μπροστά το ταξικό τους πρόσημο;
Ίσως να διαφωνούσατε με αυτά που λέει πχ ο Τσαραμπουλίδης[2] και η κραταιά πλειοψηφία της ΠΑΣΚΕ στο Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, που χαρακτηρίζει τους εργαζόμενους της ΒΙΟ.ΜΕ. "ζητιάνους" στηρίζοντας το σωματείο της Φίλκεραμ που ζητάει -και δικαστικά- την έξωση των εργαζομένων και των πλειστηριασμό του εργοστασίου. Ή ίσως να διαφωνούσατε με τις αλλεπάλληλες ερωτήσεις του Ποταμιού μέσω του (τότε) βουλευτή του Χάρη Θεοχάρη (δες εδώ) στη Βουλή που απαιτεί το ίδιο ακριβώς.
Ίσως να γεμίζατε από αγανάκτηση ή και αηδία από την συνεχόμενη κοροϊδία των κυβερνητικών "αριστερών" που όσο βρίσκονταν στην αντιπολίτευση μιλούσαν με τα καλύτερα λόγια για το εγχείρημα, προσπαθώντας να εκμαιεύσουν -όπως έκαναν από παντού- "αγωνιστική νομιμοποίηση", ενώ τώρα που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας όχι μόνο έχουν την ίδια ακριβώς στάση με την κυβέρνηση Σαμαρά στο ίδιο θέμα, αλλά κερνούν ξύλο και χημικά στους εργαζόμενους μόλις εμφανιστούν κάτω από τα υπουργεία τους... Ίσως όμως να μην περιμένατε την, για μια ακόμη φορά, εθνικά υπεύθυνη στάση του ΚΚΕ που αφού αφιέρωσε πάνω από 30 σελίδες σε τεύχος της Κομμουνιστικής Επιθεώρησης να αποδείξει ότι η "αυτοδιαχείριση" είναι κάτι κακό για τους εργάτες (δες εδώ), έκανε και το κατιτίς του στη Βουλή για να επιδιώξει και αυτό το κλείσιμο του αγώνα (δες εδώ).
Με τις παραπάνω στάσεις και θεωρήσεις θα πρέπει κανείς να αναμετρηθεί όχι μόνο κάθε φορά που υπερασπίζεται τη ΒΙΟ.ΜΕ. (άλλωστε οι εργαζόμενοι έχουν δείξει πολλές φορές πως στέκονται τόσο καλά στα πόδια τους που δεν έχουν ανάγκη κανέναν από δαύτους), αλλά κυρίως κάθε φορά που σ' έναν εργατικό χώρο προκύπτει το ερώτημα του αγώνα: Δεκάδες περιπτώσεις κλεισίματος επιχειρήσεων, μικρών και μεγάλων, σκόνταψαν ακριβώς στο ίδιο σημείο. Είτε ΠΑΣΚΕ/ΔΑΚΕ είτε ΠΑΜΕ, οι συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες μπλόκαραν το ενδεχόμενο της κατάληψης του χώρου εργασίας: Στον Πετζετάκη, δυνάμεις του ΕΚΘ και μάλιστα του ΣΥΝ έπεισαν τους εργαζόμενους να μην προχωρήσουν, στην ΣΕΚΑΠ δυνάμεις της ΔΑΚΕ/ΠΑΣΚΕ είπαν να περιμένουν τον ελληνορώσο επενδυτή, στην ΑΓΝΟ τα ίδια. Στου Κατσέλη ο πρόεδρος του σωματείου (ΠΑΜΕ) δήλωσε πως "Δεν θα γίνουμε ΒΙΟ.ΜΕ." και τα... κατάφερε, στην ΕΛΒΟ συνδράμοντας σε ΔΑΚΕ και ΠΑΣΚΕ, το ΠΑΜΕ δήλωσε στη γενική συνέλευση πως "Η κατάληψη δεν είναι μέσα στην κουλτούρα του εργατικού κινήματος". Στους "Ρομπέν του ξύλου" στη Βέροια, σε ότι πιο κοντινό με τη ΒΙΟ.ΜΕ. έχουμε δει σε προσπάθεια, τα ίδια τα αφεντικά αναμίχθηκαν χωρίς μεσάζοντες, διαλύοντας στην ουσία εν τη γένεσή της την προσπάθεια. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις οι εργαζόμενοι και οι αλληλέγγυοι της ΒΙΟΜΕ ήρθαν σε επαφή με τους εργαζόμενους προσπαθώντας να προτάξουν την κατάληψη των μέσων παραγωγής και την αυτοδιαχείριση στο χώρο εργασίας όχι ως απλά ως έναν τρόπο να ξεπεραστεί πρόσκαιρα η κρίση, αλλά ως το μόνο δρόμο για πραγματικά αξιοπρεπή εργασία και χειραφέτηση.
Είναι πραγματικά δεκάδες οι περιπτώσεις που γνωρίζουμε και ίσως πολλές περισσότερες οι περιπτώσεις που δεν φτάσανε στ' αυτιά μας όπου η συνδικαλιστική γραφειοκρατία μπορεί να φτάνει -το πολύ- ως την απεργία αλλά αγωνίζεται μανιασμένα ενάντια στην κατάληψη και την αυτοδιαχείριση των μέσων παραγωγής. Τις περισσότερες φορές υπάρχουν κάποια επιχειρήματα που εμφανίζονται ξανά και ξανά:
1. Για τη ΒΙΟ.ΜΕ.:"Είναι παράνομοι"/ "Έχουν κυβερνητική στήριξη". Μερικές φορές -σε πιο υποψιασμένα ακροατήρια- εμφανίζεται και το "στην Αργεντινή έχουν ειδικούς νόμους". Λένε πως η μισή αλήθεια είναι ένα ολόκληρο ψέμα. Και αυτήν την τέχνη η γραφειοκρατία την κατέχει καλά. Ο αγώνας της ΒΙΟΜΕ είναι τυπικά και αστικά "εκτός νόμου". Γιατί λοιπόν δεν μπήκαν ούτε τα ΜΑΤ του Σαμαρά, ούτε τα ΜΑΤ του Τσίπρα να διαλύσουν το εργοστάσιο; Στήριζε κι ο Σαμαράς τη ΒΙΟΜΕ όπως λένε κάποιοι για τον Τσίπρα; Η απάντηση είναι απλή και είναι μπροστά μας: Η κοινωνική νομιμοποίηση που έχει πετύχει ο αγώνας είναι τόσο μεγάλη και τόσο πλατιά που σε στιγμές που δοκιμάστηκε είδαμε κινητοποιήσεις από την Θεσσαλονίκη μέχρι το Παρίσι και το Σαντιάγο της Χιλής. Η κοινωνική κατακραυγή και το ηθικό/πολιτικό κόστος που έχει να πληρώσει όποιος τολμήσει να τα βάλει με το εγχείρημα είναι η μόνη ασπίδα προστασίας στον αγώνα και είναι η πλέον αποτελεσματική. Όσο για την Αργεντινή αρκεί να πούμε ότι οι πρώτοι νόμοι που αναφέρουν για πρώτη φορά τις «Ανακτημένες επιχειρήσεις» όπως ονομάζουν τα κατειλημμένα εργοστάσια εκεί, ψηφίστηκαν 11 χρόνια μετά το ξέσπασμα του κινήματος και με πάνω από 18 χιλιάδες ανθρώπους να εργάζονται σε αυτά. Είναι δηλαδή αποτέλεσμα σκληρού και μακροχρόνιου αγώνα.
2. "Δεν μπορούμε να επιβιώσουμε έτσι" . Κι όμως η πραγματικότητα είναι για τους χιλιάδες απολυμένους αυτών των επιχειρήσεων ότι στην συντριπτική πλειοψηφία τους δεν θα δουν δεκάρα τσακιστή από τις πτωχευμένες επιχειρήσεις, θα παραμείνουν άνεργοι για καιρό αν δεν χρειαστεί να μεταναστεύσουν. Λογικά το ερώτημα θα έπρεπε να ήταν: "Αν φύγουμε από εδώ, πως θα επιβιώσουμε;", όμως με μια εξαιρετική τακτική παραπληροφόρησης η γραφειοκρατία αντιστρέφει το ερώτημα.
3. "Με τι κεφάλαιο;" Αριστεροί και δεξιοί, όλων των τάσεων δείχνουν να συναντιούνται σε αυτό το επιχείρημα, καθώς "κακά τα ψέματα, μέσα στον καπιταλισμό χωρίς κεφάλαιο, δουλειά δεν κάνεις". Εδώ αγνοούν επιδεικτικά πως το μόνο "κεφάλαιο" που χρειάζονται είναι τα ίδια τα μέσα παραγωγής, που αρνούνται να καταλάβουν, ενώ από την άλλη το βασικό "εμπόρευμα των εμπορευμάτων" είναι τα ίδια τα εργατικά τους χέρια. Αγνοούν και τη στήριξη της αλληλέγγυας κοινωνίας που από την πρώτη στιγμή βοήθησε τη ΒΙΟΜΕ με τη μεγάλη συναυλία για τη συγκέντρωση του αρχικού κεφαλαίου εκκίνησης της παραγωγής και τις δεκάδες εκδηλώσεις πανελλαδικά και πανευρωπαϊκά για την οικονομική ενίσχυση του εγχειρήματος. Επίσης, κρατούν τα αυτιά τους κλειστά στις προτάσεις της ΒΙΟΜΕ για έμπρακτη δικτύωση των κατειλημμένων εργοστασίων και συνεργατικών εγχειρημάτων μέσω δημιουργίας κοινού ταμείου αλληλοβοήθειας και αλληλέγγυου δικτύου αποθήκευσης και διανομής προϊόντων μεταξύ αυτών.
4. "Κι όλα αυτά για να παίρνουμε τρείς κι εξήντα;". Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι το παράδειγμα της ΒΙΟ.ΜΕ. δεν έχει καταφέρει να φτάσει το επίπεδο των μισθών προ κρίσης, παρότι έχει κάνει και νέες εντάξεις εργαζομένων στο εγχείρημα και παρότι έχει, πλέον, και πρατήριο στην Αθήνα (κι όλα αυτά πάντα χωρίς να έχει εισπράξει η ΒΙΟ.ΜΕ. ακόμα δεκάρα από τα κλεμμένα μεροκάματα από την πρώην εργοδοσία, και χωρίς φυσικά καμία επιδότηση κρατική ή διακρατική παρά μόνο βασιζόμενη στον ιδρώτα των εργαζομένων και την αλληλεγγύη της κοινωνίας.) μια ματιά στην κοινωνική πραγματικότητα διαψεύδει κάθε τέτοιο επιχείρημα. Σήμερα σε δουλειά 8ώρου, πολλές φορές χωρίς διάλειμμα και κάποιες και χωρίς Κυριακές, με ένταση που σπάει κόκαλα πληρώνεται στην αγορά 580 ευρώ καθαρά. Μπορεί κανείς να συγκρίνει τις ασύγκριτα καλύτερες εργασιακές συνθήκες στη ΒΙΟ.ΜΕ. με την ευκολία στην διαχείριση των ωραρίων, τα διαλλείματα, την συντροφικότητα και την αλληλεγγύη, με το καθημερινό βάσανο που αντιμετωπίζουν όσοι εργαζόμαστε σε δουλειές με αφεντικό;
Συνοπτικά αν πρέπει να καταδειχτεί ένας μεγάλος ένοχος γιατί παρότι ένα τεράστιο κομμάτι της εργατικής τάξης, κινητοποιήθηκε μέσα στα χρόνια της κρίσης και παρότι έκλεισαν σαν χιονοστιβάδα μικρές και μεγάλες παραγωγικές μονάδες τα κατειλημμένα αυτοδιαχειριζόμενα εργοστάσια στην χώρα είναι μόλις ένα, είναι σίγουρα οι δυνάμεις που δεσπόζουν στον συνδικαλιστικό χώρο. ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ, ΠΑΜΕ και ΣΥΡΙΖΑ, από το μετερίζι του ο καθένας μπλόκαραν, έριξαν τόνους ψέματος, σύγχυσης και σταμάτησαν εν τη γένεσή τους παρόμοια φαινόμενα. Είναι ίσως, από την άλλη, ένα μικρό θαύμα που κατόρθωσαν να εντάξουνε στην κατηφόρα της καταστροφής και τους εργαζόμενους της ΒΙΟ.ΜΕ.
Είναι ένα μικρό θαύμα, γιατί ακόμη και σήμερα, από τις πολίτικες δυνάμεις εκτός των τειχών, ελάχιστες συνδράμουν στους εργατικούς και κοινωνικούς αγώνες με ορίζοντα την αυτοδιεύθυνση της παραγωγής και τον εργατικό έλεγχο. Ακόμη πιο λίγες από αυτές είναι που ασχολούνται ακόμη με την ταξική πάλη και δεν φτιάχνουν σχέδια επι χάρτου για επόμενες εκλογικές συμμαχίες, στα οποία σχέδια ο «εργατικός έλεγχος» δεν είναι παρα ένα ακόμη μπούλετ για να γεμίσει το εκλογικό πρόγραμμα. Ακόμη και σε αυτές τις δυνάμεις, όμως, η κατάληψη του μέσου που δουλεύουμε, φαντάζει στις σημερινές συνθήκες, όνειρο μακρινό και ουτοπικό. Ένας ακραίος ορίζοντας που δεν τολμούν να το σκεφτούν και να το προτείνουν στον χώρο που εργάζονται. Κι όμως χωρίς έναν τέτοιο πρακτικό, άμεσο, δραστικό ορίζοντα πως μπορούν να αναπνεύσουν οι μικροί και μεγάλοι αγώνες αντίστασης;
Ανακεφαλαιώνοντας:
Οι εργαζόμενοι της Συνεργατικής της ΒΙΟΜΕ έχουν κατορθώσει να επιβιώνουν εδώ και 5μιση χρόνια από τη δουλειά τους, καθορίζοντας οι ίδιοι τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται και μοιράζονται πλεονάσματα και ζημίες. Δεν έπεσαν στην κατάθλιψη που φέρνει η μακροχρόνια ανεργία, αλλά αποτέλεσαν παράδειγμα για όλον τον πληττόμενο κόσμο της εργασίας. Καταφέρνουν με σταθερό ρυθμό να αυξάνουν το μεροκάματό τους απέναντι στις εξαντλητικές μειώσεις που παρατηρούνται σε όλες τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις. Εντάσσουν συνεχώς νέα μέλη ως εργαζόμενους στο Συνεταιρισμό που έχουν ιδρύσει, ενώ στην αγορά οι απολύσεις έχουν γίνει κανόνας. Αναπτύσσουν συνεχώς νέα προϊόντα για όλες τις ανάγκες του λαϊκού νοικοκυριού και βελτιώνουν συνεχώς τα ήδη υπάρχοντα αντί να ρίχνουν την ποιότητα στο βωμό του κέρδους όπως συμβαίνει στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις. Τέλος, δουλεύουν με στόχο την αύξηση των θέσεων εργασίας και την κοινωνική προσφορά κόντρα στη λογική του «αρπακτικού» που μας έχει συνηθίσει – προ και μετά κρίσης – η «ελληνική επιχειρηματικότητα».
Τελικά, όμως, τα ερωτήματα που οφείλουμε να θέσουμε –στα σοβαρά- στο εργατικό κίνημα που θα αναμετρηθεί με τις βάρβαρες πολιτικές του κεφαλαίου είναι:
Μπορεί να υπάρξει επιτυχημένος εργατικός εκβιασμός χωρίς την απειλή της κατάληψης των μέσων παραγωγής; Είναι η κατάληψη των μέσων παραγωγής το αμέσως επόμενο βήμα σε μια απεργία διαρκείας; Μπορεί να υπάρξει μακροχρόνιος εργατικός και κοινωνικός αγώνας που να μην στηρίζεται σε δικούς του –ανεξάρτητους- οικονομικούς πόρους; Μπορεί να υπάρξει οποιασδήποτε μορφής κοινωνική ανατροπή που να μην έχει έναν από τους βασικούς της πυλώνες την εργατική αυτοδιαχείριση της παραγωγής και τον κοινωνικό έλεγχο στο σύνολο της οικονομίας;
Για όλους τους παραπάνω λόγους, λοιπόν, οφείλουμε να ξαναφέρουμε στο επίκεντρο των εργατικών αγώνων και αγωνιών το παράδειγμα της ΒΙΟ.ΜΕ. Όχι για να μιλήσουμε απλά για την ανάγκη στήριξης του εργοστασίου, αλλά σήμερα να μιλήσουμε για την ανάγκη να αρπάξει αυτό το παράδειγμα το μαχόμενο εργατικό κίνημα και να το κάνει σημαία του. Να είναι η έμπρακτη διαρκής απειλή στα λοκ-άουτ των εργοδοτών, στις απολύσεις και στην περιθωριοποίηση μεγάλων κομματιών της κοινωνίας. Να εμπλουτίσει την φαρέτρα με τα όπλα μας, που δεν σταματούν, ούτε εξαντλούνται στην απεργία και το μπλοκάρισμα της καπιταλιστικής παραγωγής αλλά πάνε ένα βήμα παραπέρα στο ξεπέρασμα της μέσα από την παραγωγή στα δικά μας χέρια. Όπως εκεί στη Θεσσαλονίκη, σε αυτούς τους «τρελούς», εκεί στη ΒΙΟ.ΜΕ….
ΥΓ. Οι μήνες που ανοίγονται μπροστά μας είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι. Το εργατικό και κοινωνικό κίνημα θα αναμετρηθεί τόσο με την εξωτερική επιθετικότητα του ελληνικού κεφαλαίου και πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς που θα επιδιώξει, ποτίζοντας το εσωτερικό με εθνικά «οράματα» και μεγαλοϊδεατισμό, όσο και με την εσωτερική ταξική επιθετικότητα που απαιτεί το «τέλος» των μνημονίων να ισοδυναμεί με κοινωνικό και πολιτικό γύψο, είτε έχει μπλε είτε ροζ κυβερνήσεις στο τιμόνι. Οι κοινωνικές αναταραχές που έχουμε μπροστά μας δεν θα μοιάζουν με τίποτα με τη «νηνεμία» των τελευταίων ετών. Τα παραδείγματα αγώνα όπως της ΒΙΟ.ΜΕ. θα μας είναι, όπως και σήμερα έτσι και αύριο, ιδιαίτερα χρήσιμα…
Για όλους τους παραπάνω λόγους, λοιπόν, οφείλουμε να ξαναφέρουμε στο επίκεντρο των εργατικών αγώνων και αγωνιών το παράδειγμα της ΒΙΟ.ΜΕ. Όχι για να μιλήσουμε απλά για την ανάγκη στήριξης του εργοστασίου, αλλά σήμερα να μιλήσουμε για την ανάγκη να αρπάξει αυτό το παράδειγμα το μαχόμενο εργατικό κίνημα και να το κάνει σημαία του. Να είναι η έμπρακτη διαρκής απειλή στα λοκ-άουτ των εργοδοτών, στις απολύσεις και στην περιθωριοποίηση μεγάλων κομματιών της κοινωνίας. Να εμπλουτίσει την φαρέτρα με τα όπλα μας, που δεν σταματούν, ούτε εξαντλούνται στην απεργία και το μπλοκάρισμα της καπιταλιστικής παραγωγής αλλά πάνε ένα βήμα παραπέρα στο ξεπέρασμα της μέσα από την παραγωγή στα δικά μας χέρια. Όπως εκεί στη Θεσσαλονίκη, σε αυτούς τους «τρελούς», εκεί στη ΒΙΟ.ΜΕ….
ΥΓ. Οι μήνες που ανοίγονται μπροστά μας είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι. Το εργατικό και κοινωνικό κίνημα θα αναμετρηθεί τόσο με την εξωτερική επιθετικότητα του ελληνικού κεφαλαίου και πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς που θα επιδιώξει, ποτίζοντας το εσωτερικό με εθνικά «οράματα» και μεγαλοϊδεατισμό, όσο και με την εσωτερική ταξική επιθετικότητα που απαιτεί το «τέλος» των μνημονίων να ισοδυναμεί με κοινωνικό και πολιτικό γύψο, είτε έχει μπλε είτε ροζ κυβερνήσεις στο τιμόνι. Οι κοινωνικές αναταραχές που έχουμε μπροστά μας δεν θα μοιάζουν με τίποτα με τη «νηνεμία» των τελευταίων ετών. Τα παραδείγματα αγώνα όπως της ΒΙΟ.ΜΕ. θα μας είναι, όπως και σήμερα έτσι και αύριο, ιδιαίτερα χρήσιμα…
avanti_maestro
[1] Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία [2] Πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης και στέλεχος της ΠΑΣΚΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου